La vièlha Euròpa de Renzi e de Valls (2014)

Son plan diferents. E, pasmens, tot lo mond los compara. D’una manièra o d’una autra, totes dos son devenguts los enfants terribles de lors partits politics. D’una manièra o d’una autra, totes dos son arribats al pus naut del govèrn de lors païses. L’un, jòga lo ròtle del monopòli de la credibilitat: el es l’unic que pòt far tornar la credibilitat del govèrn de França e de la Republica als franceses, als mercats e a l’Union Europèa. L’autre, jòga lo ròtle del monopòli de l’eficacitat: el es lo sol que pòt tornar metre Itàlia sus la bona dralha. Mas qu’es çò qu’an Renzi e Valls en comun que lor dona aquela popularitat e aquela acceptabilitat socialas, que lor a permés d’arribar a la cima executiva? *Renzi e Valls son los representants de l’Euròpa classica dels sègles passats, de l’Euròpa fenhassa e proteccionista de tota la vida, que viu de las rendas e las plusvaluas de las colonias. L’Euròpa de ciutadans mediòcres e apauruguits qu’an besonh d’un Papà-Estat fòrt que los protegisca del Mond. L’Euròpa dels òmes e de las femnas amassats coma de fedas, guidats pel Sénher Pastre, qu’urosament los mena pel bon camin. L’Euròpa del despotisme illustrat, amb tota aquela cort de tòca-manetas que nos certifica çò que se pòt far e çò que non se pòt far, çò que se pòt dire e çò que non se pòt dire. L’Euròpa qu’aima los lidèrs fòrts, unics, reialoses e piramidals. L’Euròpa qu’estima mai un pichòt dictator determinat e clar, que non pas los sistèmas parlamentaristas basats sul pacte e la negociacion permanents. Es l’Euròpa d’Aznar, de Berlusconi, de Thatcher. De Putin. *Es per aquò qu’aqueles dos son arribats tan amont. E tan lèu. Los nòstres compatriòtas europèus vòlon un govèrn amb un mascle —siá òme, siá femna, mas mascle— dur, nitid, amb una prigonda determinacion, incorruptible ideologicament —non pas de la siá pòcha, qu’aquò es permés—, valent contra tot aquel que s’i opause, ardit per estancar lo pesuc dialòg e començar lo trabalh. Es lo resultat d’una societat qu’a paur de tot. De ciutadans que se sentisson sols, a l’intemperia. De ciutadans qu’estiman mai èsser esclaus plan noirits, que d’òmes liures amb tot l’avenir sens escriure: incèrt, insegur, bolegadís, excitant. Non. Estimam mai una felicitat jos contraròtle. Civilizada e equilibrada. Una vida in vitro. *Quina Euròpa la nòstra. Quina Euròpa. Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?

Occitània en Catalonha,any 2014

En 2014 lo Congrès de l’AIEO se tendrà en Catalonha. Serà donc lo primièr còp qu’aquel rescontre scientific aurà luòc dins un endrech ont l’occitan es lenga oficiala. En efièch, l’occitan es oficial dins tot lo Principat de Catalonha dempuèi 2006, e o èra ja a la Val d’Aran dempuèi 1990. *Lhèida, que prepausa a l’ora d’ara los sols estudis occitans de l’Estat espanhòl, aurà l’escasença de venir lo ponch de rescontre dels occitanistas dins un moment estrategic, que i festejarem lo quart de sègle de l’oficializacion de la lenga occitana dins la Val d’Aran, los uèch cents ans de la Batalha de Murèth (que ne finiguèt amb lo sòmi de bastir una unitat politica occitanocatalana), los cinc cents ans del Tractat del Plan d’Arrem e los sèt cents ans de la signatura de la Querimònia, que restaquèt d’una faiçon definitiva un territòri occitan –la Val d’Aran– a la Corona d’Aragon. Dins un contèxte que Catalonha i agacha tornar-mai Euròpa e que las identitats se tornan definir, lo vesinatge occitan es estrategic e ven una question de mai en mai actuala. *Los rapòrts de Lhèida e de son universitat amb lo domeni occitan son totjorn estats constants e estreches. Istoricament, las Tèrras de Ponent son estadas un luòc de passatge entre Catalonha e Occitània, mas tanben un refugi per de nombroses occitans pendent plusors epòcas istoricas. N’es una pròva la preséncia d’estudiants e de professors d’origina occitana dins l’ancian Estudi General. *En fach, lo desvolopament bas-medieval de Lhèida s’es produch dins un rapòrt estrech amb las tèrras occitanas. La cançon Au país de Lerida nos rapèla, d’un autre costat, que quitament lo cavalièr gascon qu’inspirèt Dumas per son D’Artanhan, participèt mai tard al sètge de la vila. *Lhèida es la capitala administrativa del sol territòri occitan de l’Estat espanhòl, la Val d’Aran. Es tanben la vila que i abotisson las aigas de la Noguèra Palharesa, la ribièra qu’es nascuda dins lo Plan de Beret, dins la comuna del Naut Aran, pas luènh de la sorsa de Garona, lo flume que se geta dins l’Ocean Atlantic a Bordèu. *Enfin, Lhèida aculhís de nombrosas iniciativas ligadas a l’occitan, non solament universitàrias, mas tanben dins los encastres dels mèdias o de l’edicion. A l’ora d’ara, la capitala interiora de Catalonha deu èsser la vila ont se publica mai de libres en occitan en defòra del territòri occitan. Qui sap s’es per aquò que, en davançant l’istòria, l’escrivan aranés mai important, Jusèp Condò (1867-1919), comencèt a Lhèida sa carrièra literària? *Es evident que 2014 dobrís una novèla estapa per Catalonha e per l’occitan en cò nòstre, e donc tanben per la recèrca sus la lenga e la literatura occitanas. Es ora de far lo bilanç en çò que concernís la filologia: de saber çò qu’avèm e de far lo ponch sus mai d’una question, mas tanben de dessenhar de novèlas perspectivas per anar plan luènh dins l’avenidor.

La Diada de Sant Jordi-2014

La diada de Sant Jordi, patró de Catalunya, és una festa que amb els anys ha adquirit un to reivindicatiu de la cultura catalana, per això molts balcons de la ciutat s’engalanen amb la senyera, com passa en més dates assenyalades del país. La celebració té la cultura i l’amor —representats amb el llibre i la rosa— com a elements protagonistes i a Barcelona situa el punt de trobada principal a les Rambles, que s’omplen de gom a gom amb parades de llibreters i floristes. Per Sant Jordi és habitual trobar llibres en totes les llengües que es parlen a Catalunya, però hi ha moltes parades especialitzades en el llibre en català perquè és considerat un dia de promoció i defensa de la cultura i la llengua catalanes.

La Lenga d’òc es oficiala dins lo Principat de Catalonha.

L'Estat Catalan r la Lenga Occitana La creacion de nòus Estats, que foguèt un fach frequent après la casuda de la Cortina de Fèrre, semblava d’èsser arturada dempuèi la separacion de Montenegro (2006) e de Kosova (2008). *Mas recentament s’es relançada l’inarturabla prima dels pòbles amb los procèsses escocés e catalan, que dins los meses avenidors pòdon conclure amb la creacion de dos nòus estats. S’aquò se confirma, serà lo primièr còp que de nòus païses independents naisseràn dintre l’Union Europèa (UE), çò que fa encara mai passionant aqueste moment istoric. *Dins lo cas dels occitans, lo cas catalan a un interès especial. Non solament per de rasons de proximitat geografica, istorica o lingüistica, mas per un fach incontestable: Dins lo cas ipotetic de la creacion d’un estat catalan independent, es fòrça probable qu’aquel fach se mantenga, se la Val d’Aran decidís de seguir los catalans dins lo camin de la libertat e se preferís pas demorar dins Espanha, en venent una minoritat tan petita que, vist lo respècte espanhòl per las minoritats, probable veiriá pas respectadas sa cultura e sa lenga. Ben, lo fach es qu’un estat catalan amb l’occitan coma lenga oficiala constituiriá una secoduda notabla per Occitània. *Pel primièr còp, la lenga d’òc dispausariá de la proteccion d’un estat, amb totas las consequéncias educativas, culturalas, politicas e administrativas. Per exemple, se Catalonha o decidiguèsse aital, la lenga occitana poiriá èsser oficiala dins lo Parlament Europèu (PE), e doncas los eurodeputats occitans elegits dins los estats francés e italian poirián emplegar liurament l’occitan dins l’Europarlament. *Es per aquò que, la còla d’aqueste modèst jornal, encoratjam totes los occitans a veire amb interès e simpatia lo procès sobeiranista catalan. Al delà dels sentiments e dels ligams istorics, sosténer l’independéncia catalana es l’actitud politica mai intelligenta que pòdon adoptar los occitans. E, demest los occitans, los araneses deurián èsser los primièrs interessats. Esperam que los unes e los autres jòguen pas lo jòc dels interèsses del govèrn espanhòl.

E Patrice parla de las diferencias socialas de Senegal

Patrice es professor de latin al Collègi Sant Beneset de Kolda. Amb sa femna e sos dos enfants fa partida de la minoritat crestiana de Senegal. Es un serèr originari del Sine Salom mentre que la siá femna, diòla, ven de la Bassa Casamança. En venent profesor, migrèt cap a Kolda per i trapar de trabalh. Es aquí, dins Fuladu, que bastiguèt la siá familha. *Comencèrem alara una discussion sus l’apertenéncia a una comunautat umana e sus las relacions entre comunautats. Cadun en Senegal es fièr de sas originas, fièr de se dire pul, serèr o wolòf sens que i aja pr’aquò d’asirança entre eles. Al contrari, se coneisson plan e accèptan lors diferéncias que son aitant de riquesas per viure ensemble en patz. La pròva, un serèr se marida amb una diòla e las doas familhas s’endevenon fòrt plan. Aital, totas las lengas dichas nacionalas que s’entremesclan dins las bocas dels senegaleses, vivon e s’enriquisson totjorn mai. *E Patrice que me parla doncas de las diferéncias entre las organizacions socialas de cada pòble de Senegal e mai que mai de la societat tradicionala serèr. Certanas societats son castadas e pas ges egalitàrias coma las dels wolòfs o dels puls (vejatz la cronica passada). La màger part de las societats umanas son patriarcalas, es a dire centradas sul paire qu’es lo cap de familha e que transmet l’eiretatge a sos enfants. *La societat tradicionala serèr, ela, es una societat matriarcala. Los serèrs considèran qu’es a travèrs de la sang de la maire que la linhada familiala se deu perpetuar vist qu’es ela que balha naissença. La societat vòl ça que la qu’un òme, lo fraire de la maire, siá causit coma responsable dels enfants. A cada moment important de la vida, del batisme al maridatge, los mainatges son acompanhats per l’oncle, es el que pren tot en carga e que transmet fin finala son eiretatge a sos nebots. Los ligams entre oncles maternals e nebots son plan fòrts. *Aital la sang que cor dins las venas dels serèrs es maternala e non paternala. E aquò quitament per las linhadas reialas. Aquela societat matriarcala non castada es dicha egalitària. I a pas una persona que valga mai o mens qu’una autra. *Abans l’islamizacion del país, los èstres umans vivián segon las cresenças animistas que convenián plan a la societat matriarcala serèr. L’islamizacion puèi la colonizacion francesa modifiquèron las relacions socialas. Amb l’islam, lo paire venguèt dominant, al centre de las familhas, e las femnas foguèron consideradas coma inferioras. Amb los franceses arribèt la lei sus la familha que confortèt la plaça del paire coma cap e coma persona que transmet l’eiretatge. La transmission d’un nom d’ostal paternal, coma o coneissèm ara, arribèt a aquel moment. Patrice, el, transmetrà aquela istòria a sos enfants, l’istòria sieuna que traversèt los sègles demercé la granda tradicion orala e als griòts garents de la memòria collectiva:

Dimenjada de protèstes en Malhòrca,Eovissa e València.

Mentre que lo Principat de Catalonha fa son camin vèrs l’independéncia, los govèrns autonomics de las Illas Balearas e del País Valencian son a far de leis per desfavorir la lenga catalana dins l’educacion, e per privatizar las escòlas. La nòva lei educativa de l’estat espanhòl sosten aquelas politicas. En Catalonha e Aran, lo govèrn autonomic sosten que los professors fagan d’insomission a la lei espanhòla. En las Balearas se sanciona e se licéncia los directors d’escòlas que protèstan e, al País Valencian, son a barrar las paucas classas que se fan en catalan. Dissabte passat i aguèt de protèstas en Malhòrca, Eivissa e Valéncia. Marcha en Malhòrca Aperaquí tres mila personas traversèron a pè l’illa de Malhòrca dissabte passat, en una autra protèsta dins la lucha per manténer lo catalan dins l’educacion, que comencèt a la rintrada escolara. Los manifestants tanben demandan al govèrn balear d’arrestar las sancions e expulsions afectant los directors d’escòlas que protèstan contra l’imposicion del Tractat Integral de las Lengas (TIL), un decret que mesestima lo catalan dins l’educacion. La marcha per una educacion digna, enrasigada dins la cultura del país e dobèrta al mond, recebèt la collaboracion de la majoritat de las municipalitats ont passèt, e quitament d’una cooperativa e d’un sindicat de païsans que provesiguèron l’avitalhament dels marchaires. En Eivissa Parallèlament, se debanèt tanben dissabte, dins l’illa d’Eivissa, un acte revendicatiu amb la participacion d’aperaquí 300 personas, dont mièg centenat de professors. L’accion èra una corsa simbolica que voliá remembrar que los ensenhaires e la societat de l’illa son encara en desacòrdi amb las politicas educativas dels govèrns balear e espanhòl, que desfavorisson la lenga catalana e la qualitat de l’educacion. Quatre marchas al País Valencian Quatre manifestacions traversèron dissabte la ciutat de Valéncia, e se rescontrèron al centre, davant lo palais de la Generalitat Valenciana, en favor de l’educacion publica e en catalan. Dempuèi qualques setmanas, de professors, d’escolans e de parents protèstan al País Valencian en s’embarrant dins las escòlas. Qualques desenats d’escòlas son en lucha contra un nòu plan educatiu que lo govèrn autonomic es a impausar, qu’elimina cent cinquanta classas, la majoritat en catalan, amb lo pretèxt de la crisi e de reduire de despensas. La federacion d’entitats per la lenga a denonciat que lo govèrn valencian vòl suprimir lo budget en catalan de las escòlas que i aviá de bilingüisme, que son estadas obligadas de decidir quala de las doas lengas suprimissián

Era Assamblada Nacionau Catalana Val d'Aran

Era ANC, ei ua organizacion transversau, se que vò díder qu’incorpòre persones de totes es ideologies, procedéncies e condicions. *Entad açò, entà aucupar cargues de representacion, era sua normativa mèrque molt clarament que non se pòt èster un representant politic elècte, ne ocupar cap de lòc de representacion organica de cap de partit politic. Era ANC non hè politica de partit, non s’aucupe d’aquerò que ja s’ocupen es partits existents, non interferís ena politica quotidiana, non da era sua opinion sus era Lei d’educacion, ne sus es decrèts relatius ath comèrç a ath torisme, ne tanpòc sus era Lei de Regim especiau dera Val d’Aran (en aqueth tèma enes darrèrs dies i a auut bèra confusion que quauquarrés aurie d’aclarar), ... *Era tòca dera ANC ei era conscienciacion e era mobilizacion dera majoritat dera poblacion de Catalonha entà, de forma pacifica e democratica, recuperar era independència política de Catalonha per miei d’auer un Estat de dret. Era ANC s’ocupe de possar era societat envèrs era independéncia de Catalonha, damb es persones de tot orde, condicion e ideologia politica. Eth sòn succès sociau li a portat a superar en dus ans es mès de 25 000 sòcis. *Es sues campanhes mès exitoses an estat era organizacion des dues manifestacions mès multitudionàries dera istòria de Catalonha, era der 11 de seteme de 2012, Catalonha Nau Estat d’Euròpa, e era der 11 de seteme de 2013, damb era Via Catalana vèrs era independéncia. *Tanben en bocinet occitan que i a ena comunautat autonòma de Catalonha s’a constituit ua Assemblada territoriau dera Assemblada Nacionau Catalana. Es revendicacions d’independéncia dera ANC son assumides per un grop d’occitanistes dera Val d’Aran, que considèren qu’era milhora forma democratica entà Aran ei auer un estatut pròpi en ua Catalonha independenta. *Era sua finalitat ei explicar coma era independéncia de Catalonha significarà er increment e eth melhorament des drets sociaus, nacionaus, economics,... des aranesi. Cau hèr enténer qu’en ua Catalonha independenta Occitània a trauès dera Val d’Aran n’obtierà reconeishement internacionau. *Ei eth moviment civil, ei eth pòble qui s’a lheuat e s’a metut a caminar. N’i a mès, i a mès estructures sociaus que reclamen era libertat catalana, n’i a fòrça mès. Mès aué era de dimensionat mès gran, era de trascendéncia mès grana ei era ANC. *E ara mos cau premanir era manifestacion der 11 de seteme 2014. Mos cau ramplir era Diagonal e era Gran Via de Barcelona en tot formar ua grana “V” de vòte (volem votar) e de victòria (ac artenheram).

Normalitsacion Lingüística dera Val d'Aran

Jusèp Loís Sans Socasau ei professor de matematiques en Institut d’Aran. *A desvolopat ua importanta activitat ena politica lingüistica der occitan en Catalonha. *Siguec eth prumèr Director deth Centre de Normalisacion Lingüistica dera Val d’Aran e eth prumèr Director dera Oficina de Foment e Ensenhament der aranés deth Conselh Generau d’Aran. *Siguec eth Director dera Oficina der Occitan en Catalonha dera Generalitat de Catalonha e portèc tot eth procés tecnic dera elaboracion dera Lei der occitan, aranés en Aran. *Actuauments ei membre dera Acadèmia Occitana, Consistòri deth Gai Saber, ei membre der Institut d’Estudis Aranesi e dirigís era politica lingüistica deth Conselh Generau d’Aran.

Setmana Occitana a la Universitat de Tolosa

Josep-Lluís Carod-Rovira inaugura uèi la Setmana Occitana de l’universitat de Tolosa Pendent uèch jorns se debanaràn a l’universitat de Tolosa 2-Lo Miralh una seguida de manifestacions culturalas que metràn de relèu la lenga nòstra. *Josep-Lluís Carod Rovira, un dels paires de la Lei de l’Occitan, Aranés en Aran, inaugura uèi la primièra edicion de la Setmana Occitana a l’Universitat de Tolosa 2-Lo Miralh. Lo vicepresident de la region de Miègjorn-Pirenèus, Gerard Onesta, presentarà e introduirà lo politician catalan. *Pendent uèch jorns se debanaràn a l’universitat mondina d’exposicions, de conferéncias, d’animacions ludicas, de musica, de dança e de concèrts que mostraràn la preséncia de la lenga nòstra. *Es de soslinhar, dijòus 17 d’abril, lo concèrt public del tolosan Eric Fraj e de l’aranesa Alidé Sans, e lo divendres seguent, per la clavadura, la lectura publica de Mirèlha, l’òbra màger de Frederic Mistral, en commemoracion del centenari de la mòrt de l’autor occitan. *L’eveniment a dos enjòcs principals: far descobrir los estudis d’occitan al public universitari e implicar los estudiants dins la concepcion e realizacion de totas las manifestacions que se debanan. *Organizan la Setmana Occitana los ensenhaires e los estudiants d’occitan de Tolosa 2-Lo Miralh en partenariat amb la BUC, Convergéncia Occitana, lo CRR, l’AMTET, l’associacion ARIANA e l’Universitat de Barcelona.

Rapòrt Conjonch per la nòva Lei d'Aran (2014)

La deputada de la CUP al Parlament de Catalonha, Isabel Vallet, refusèt de participar al Rapòrt Conjonch per la nòva Lei d’Aran, aquesta dimenjada passada. La CUP denóncia que lo procès de redaccion de la Lei d’Aran “s’es fach sens la participacion de la societat civila aranesa e mens encara, sens participacion de cap de bais d’occitanistas de l’autre costat de la frontièra”. *Al delà, se denóncia la desconnexion del govèrn aranés del Congrès Permanent de la Lenga Occitana, “institucion internacionala que cercava la normalizacion de la lenga occitana amb la participacion de las institucions de referéncia occitanas dels Estats francés e italian”. *La proposicion de Lei d’Aran “evita e mesprèsa la realitat nacionala d’Aran, en ne reconeissent solament una singularitat territoriala, sens far cap de mençon que la Val d’Aran fa partida d’una -Nacion sens Estat- nomenada Occitània, e que se tròba administrativament dins Catalonha dempuèi l’an 1313 per la decision pròpria dels araneses”. *Dins aquel sens, la CUP reclama que la reconeissença de l’Estatut d’Aran dins Catalonha siá lo d’una “Comunautat Nacionala de lenga, cultura, institucions e tradicions pròprias dins la comunautat autonòma de Catalonha, valent a dire, [d’]una partida de la nacion occitana en Catalonha”, çò dison. Dins aquel sens, creson que la reconeissença que la propòsta de lei actuala cèrca per Aran es de “pur folclorisme”. *Per çò qu’es de l’encastre lingüistic, la CUP critica que se crèe una Acadèmia Aranesa de la Lenga Occitana. Creson que la normalizacion de l’occitan en Aran, e son oficialitat en Catalonha tota, se deuriá menar per “una comission internacionala amb la participacion d’academicians de tot l’encastre lingüistic occitan, e non solament de la Val d’Aran”.

França es pas ostila a l'independéncia de Catalonha

O ditz lo jornalista catalan Martí Anglada dins una entrevista sus VilaWeb. Anglada es expèrt en politica internacionala e es estat correspondent a l’estrange mai de 20 ans *Los jornalistas Andreu Barnils e Liz Castro entrevistèron Martí Anglada, lo jornalista catalan que melhor coneis la premsa e la politica internacionala. Anglada es estat correspondent de la television de Catalonha TV3 e del jornal La Vanguardia pendent 20 ans en Israèl, al Vatican, a Brussèlas e a Berlin. A l’ora d’ara escriu de libres e fa de conferéncias sus la politica europèa. Sa conclusion es estonanta: l’estat francés es favorable al procès d’independéncia de Catalonha. *Dins l’entrevista, qu’an fach en anglés per l’edicion internacionala de VilaWeb, Martí Anglada explica que “França es pas ostila a l’independéncia de Catalonha”. O explica per de rasons istoricas: “Quand Napoleon ocupèt la Peninsula Iberica, annexèt Catalonha a França, mas per contra o faguèt pas amb la rèsta. Aicí degun sap pas que las quatre províncias que i a l’ora d’ara en Catalonha las faguèron pas los espanhòls, mas los franceses. E avián d’autres noms: lo departament de Ter (ara província de Girona), lo departament de Segre (ara província de Lhèida), lo departament de Montserrat (ara província de Barcelona), e lo departmanet de las Bocas d’Èbre (ara província de Tarragona). *Per mantes franceses, nosautres fasiam partida de França e ara poiriam èsser, senon una part de França, almens un amic tan leial coma Belgica […]. Es impossible que siam independents contra nòstres dos vesins. Nos cal almens èsser los amics leials d’un. Es per aquò que disi que Catalonha serà la Belgica del sud, o serà pas”. *Dins aquela entrevista, Anglada explica tanben lo vejaire alemand del procès independentista catalan: “Los alemands sabon que 55% de lors entrepresas qu’an en la Peninsula Iberica son entre Barcelona e Tarragona. Es son fòrça inquiets pel deute public espanhòl, perque las bancas alemandas, e las francesas, an 35% del deute public espanhòl. Alavetz, vòlon que lors entrepresas demòren dins l’Union Europèa e vòlon a l’encòp una solucion pel deute. Aquò es çò que vòlon, amb independéncia o sens. Aquò depend dels catalans. Los alemands son ni per ni contra l’independéncia. Eles agachan solament”. *Fin finala, segon lo vejaire del jornalista catalan, la premsa estatsunidenca e britanica es fòrça mai dobèrta al procès catalan que la premsa europèa, perque s’identifican fòrça a las gèstas “democraticas, massissas e pacificas”. “Se passèt çò meteis amb las independéncias balticas. Se’n sentiguèron prèps”, çò ditz.

Trobar las possiblas vias per la Cultura d'Òc.

Dens la teoria daus cercles identitaris embueitats cada nivèu es a se demesir… A cada nivèu la cultura occitana pòt balhar de las responsas: *La purmèira de las identitats, es tradicionalament la de la familha. Es la de l’afectiu e tanben de la persona. Es aquí que se tròba reconeishut l’èster uman atau coma es. Es l’escala màger de l’individualisacion, a l’oposat dau traitament colectiu de mei en mei present dens la vita sociau e en particulèir l’escòla. *Aquesta purmèira donada es importanta per l’accion culturau d’Òc que diu aufrir una cultura de la persona coma una responsa a la manca de consideracion de cadun. *La familha es tanben per un mainatge l’endrèit de la transmission de l’istòria: de la familha e en-delà dau parçan, dau pòble, de la lenga eca. Es atau qu’un petit uman se pòt situar eth medish dens la societat, s’i bastir daus repèris e de las valors. *La causa es plan coneishuda: la familha es malauta, medish dens sa fòrma moderna nucleara. Tots los ensenhaires an sentit aqueth vuide afectiu e culturau -en particulèir dens lo procés identificatòri- qu’es a s’espandir.

Lo "Pep Guardiola"” e las leiçons de las eleccions francesas

Dètz leiçons d’urgéncia quatre jorns après: 1.Primièra, coma o diriá Pessoa, Occitània es una nacion conquistada espiritualament, ont çò que determina lo vòte dels ciutadans al moment de las eleccions pòt èsser un fum de rasons mas jamai l’occitana. 2.Segonda, coma o diguèt Pessoa fa cent ans, “França —coma Grècia— representa dins Euròpa non pas un país creador mas un país distribuidor e perfeccionador dels elements que los autres pòbles fornisson”. Los clars exemples d’aquò son l’extrema dreita e lo Partit Comunista, ultraminoritaris dins la màger part de païses del mond entièr —e enebits dins cèrtes— levat d’aquí. 3.Tresena, coma o diguèt diluns lo nòu Cònsol de Tolosa, lo sénher Moudenc, França es França, mas Tolosa —e Occitània per extension— es quicòm mai: es un país malgrat tot libertari, catar, que non se vòl daissar dominar per cap de tecnocrata, d’esquèrra o de dreita. Aquò benlèu servís per Tolosa, per Pau, per Montpelhièr. E pensi que, fin finala, aquò podriá explicar tanben los resultats del Front Nacional. 4.Quatrena, coma o preveguèt l’autor d’aqueste article fa longtemps, los experiments electorals regionalistas al delà dels partits de mairitz francesa demòran aquò: d’experiments sens mai de transcendéncia. 5.Cinquena, la relativa victòria de l’esquizofrenic Front Nacional demòstra que França es un país que non existís, una invencion forçada que va contra tota natura. Perqué? Perque sonque aqueles païses que non son de païses vertadièrs an besonh de se replegar nacionalament e de reafirmar lor soberaneitat. Avètz jamai comparat un discors del President de la Republica de Portugal amb un del President de la Republica francesa? I a un exercici aisit de far: comptar quant de còps l’un e l’autre apellan a la “Republica”, coma una mena de fòrça divina que ven nos guidar e sauvar dels mals de tot. 6.Sieisèna, lo fracàs del Partit Socialista èra previsible, e, de fait, ne parlèrem aquí a la començança de l’annada. Se tot lo mond o sabiá, perqué Hollande a esperat après las eleccions per far cèrtes viratges? 7.Setena, l’eleccion de Valls coma Primièr Ministre es benlèu una bona nòva per Hollande, mas es segurament una mai que marrida nòva pel procès d’independéncia de Catalonha e encara pièger per las lengas mal ditas regionalas de França. 8.Uietena, avèm un escenari plan interessant entre Aquitània e Lengadòc, amb de ciutats coma Pau, Tolosa o Carcassona, qu’auràn de cònsols convençudament e naturalament occitanistas, sens ne far de propaganda electorala. Aquò balha un molon de possibilitats de cooperacion interregionala, encara mai amb Barcelona e Catalonha. 9.Novena, lo sistèma electoral francés es un dels sistèmas mai antidedmocratics que coneissi, ont qualqu’un que non arriba al 50% dels vòtes, pòt devenir cònsol amb la majoritat absoluda sens besonh de negociar res. 10.Desena, coma o diguèrem fa qualques meses, l’esquèrra europèa deuriá urgentament ensajar de comandar los servicis de Pep Guardiola: qualqu’un capable de transformar en vertat çò que semblava un miracle, gràcia a l’originalitat e a la creativitat, just çò que li manca a la nòstra esquèrra. Tè, ara qu’avèm un -culer socialista- de cap del govèrn, benlèu non seriá tan impossible!