Saucats:l'Occitan après l'Escòla (2014)

A Saucats, meitat vilatge, meitat granda banlèga bordalesa de 2000 abitants dens la Lana de Bordèu, la reforma daus programas escolars s’es hèita coma pertot. Sonque aquí, entre las activitats perpausadas devath la forma de talhèirs periescolars, i a l’occitan. Es l’Ostau Occitan, seccion locau de l’IEO (Institut d’Estudis Occitans) que’n hit la proposicion e met a disposicion l’animator, Dàvid Escarpit. La causa que hèi la diferéncia, es qu’ací n’es pas una òra, son quate òras setmanèiras d’occitan que son perpausadas a tots los escolans. Lo principi es lo sheguent: un jorn, un grop; a cada trimèstre, los escolans càmbian completament, de mòdas qu’a la hèita fin, tots los mainatges o quasi auràn descobèrt la lenga dau país. En tot, pòden estimar que son entre 100 e 120 escolans qu’au cap de l’annada se seràn iniciats a l’occitan, dens la version gascona maritima locau. Una chifra elevada que permet, maugrat que tot lo monde ne vengui pas de tira apassionat d’occitan en un trimèstre, de fidelizar pas mau de joens neolocutors. Que l’occitan sembla plaire, au vist daus permèirs retorns dont receburen l’escòla e la municipalitat. L’adjunt au maire Brunon Clément, candidat a la mairetat per 2014, amic e sostenh de l’occitan, se pòt felicitar de la sua volontat de tornar botar la lenga au còr de la comuna, dab tanben l’existéncia d’un cors per adultes (lo dimars de sèir) e de manifestacions culturaus capvaths las diferentas escadenças au cors de l’annada. Los còishes dau país dau president de Montesquiu —que parlèt occitan abans de parlar francés— semblan ben urós de descobrir tot aqueste panèth de la sua cultura e identitat, de mòdas qu’una quarantena d’entre eths que participèren aus talhèirs d’occitan au purmèir trimèstre ara an ja demandat de s’i tornar au tresesme trimèstre! Una recompensa, la mei bèra, per tots los que chinan coma machatroncas e creden a l’avenir de la lenga en país girondin.

Liceans e Alidé Sans preparan una cançon (Prumèr Album)

Ua iniciativa de las interessantas se hè entre les licèus de l’Isla de Baish, Sent Gaudenç e Aran a l’entorn de la cançon occitana. L’idèa ei simpla: s’agish de hèr cantar joens en occitan. Au jorn d’auèi, i a quasi pas nat joen, de mens de 21 ans, que hè concèrts en lenga nòsta. Un còp aver citat la cantaira aranesa Alidé Sans, qu’a 20 ans, ei de mau trobar d’autes. *L’avénguer de l’occitan se pòt concéber que dab l’adesion de la joenesa. Alidé Sans, que coneish ara un cèrt succès, vòu hèr un prumèr album en seteme qu’arriba. L’enregistrament se harà a Barcelona dins un estudi professionau. I participaràn tanbens cinc liceans d’occitan de l’Isla de Baish, que musiquejan tanbens. S’agish de Sofia Montelh (piano), Antoine Finòs (baisha), Edith Seguièr (percussions), Lisa Fraresso (flaüta traversièra e votz) e Anaïs Gaux (votz), que s’uniràn dab Alidé Sans sus ua canta. Poiré estar ua represa de Bob Marley que se ditz Tres Auserons. *Entà aqueste projècte ambiciós, cau mejans e associacions, com País de Catinon de Sent Lis o la region Miegjorn Pirenèus l’an comprés. Atau l’associacion sentlisiana balharà 1000 èuros e la region acordarà 6000 èuros entà sosténguer le projècte de creacion musicala occitana, entà e per la joenesa. Comprenguen l’interès de hèr cantar joens en occitan sus musicas modèrnas. *Au delà, s’agish d’aviar aquestes liceans a hèr concèrts en occitan. Atau, le grop d’adolescents lisleses, Leviathan (E. Seguièr e A. Finòs), poirén interpretar produccions en lenga d’òc dins concèrts. Alidé e los cinc gojats e gojatas haràn un concèrt en la Val d’Aran, le 16 de mai, davant un centenat de joens deus licèus de l’Isla de Baish, Sent Gaudenç e Vielha. La cantaira aranesa a comprés de plan l’interès d’associar d’autes gojats, parièr se son de l’aute costat de la termièra, entà hèr creacions actualas. *Per la musica, le prètzhèit ei tanben de hèr escambis entre les gojats d’Aran e de la Gasconha de l’estat francés. Un cinquantenat de liceans comengeses e de Savés seràn aculhits peu licèu d’Aran, entà passar ua setmaneta en occitan, a la prima.

L'Enseignement de l'occitan décroit dans l'Académie.

L’enseignement de l’occitan décroît dans l’Académie d’Aix-Marseille *ACADEMIE AIX-MARSEILLE. Sur fond de non recrutement de professeurs et de précarisation des postes d’animateurs, l’Académie ne fait aucun effort d’information des familles. Le résultat : une courbe des effectifs qui s’inverse à la baisse depuis trois ans, avec des situations contrastées : résistance dans les Bouches-du-Rhône, disparition dans les Alpes, mise en danger dans le Vaucluse. *L’enseignement de la langue régionale accuse un tassement perceptible et, sans doute, durable, dans l’Académie d’Aix-Marseille. *Si les situations départementales sont contrastées, on est partout loin de la situation de croissance d’effectifs qui avait marqué les années 2005-2009. *Depuis cette période plus favorable, la décrue est tendancielle. C’est ce qu’apprennent les statistiques du Rectorat, diffusées le 24 janvier 2014 à l’occasion de la réunion annuelle du Conseil Académique de la Langue Régionale. *La baisse des effectifs est sensible dans les lycées de chacun des départements de l’Académie : Alpes-de-Haute Provence, Hautes Alpes, Bouches-du-Rhône et Vaucluse. Nulle part on n’enregistre d’augmentation. *Avec 889 lycéens en tout et pour tout, on peut se demander si le seuil de crédibilité de cet enseignement n’a pas tout simplement été enfoncé. *Malgré l’attrait de points supplémentaire au baccalauréat, faciles à obtenir, les effectifs n’ont jamais été très élevés. Un pic, cependant bien peu élevé, avait été atteint en 2007-08, avec 1021 élèves.

L'Universitat Montpelhièr blocada pels estudiants en luta

L’universitat Montpelhièr 3-Pau Valèri blocada pels estudiants en luta Del mes d’octòbre ençà, un movement estudiant de contestacion s’es organizat a la facultat de letras del Clapàs (Universitat Montpelhièr 3-Pau Valèri). Desempuèi lo dimècres 6 de novembre, es estada blocada e los corses son estats interromputs. Los estudiants s’opausan a las mesuras d’austeritat de previstas per portar remèdi al deficit de 3,6 milions d’èuros dins lo budget de l’annada esclorara 2014-2015. Lo deficit es pas degut a un problèma intèrne, coma o mòstra l’edicte del ministèri e o comunica la presidéncia de l’universitat. Garatz aicí qualques unas de las mesuras per l’an que ven: la reduccion dels efectius estudiants pel tiratge al sòrt dels candidats a l’intrada en primièra annada, la tampadura del sit universitari de Besièrs, la reduccion dels efectius del personal, la supression de certanas filièras coma l’ensenhament del francés als estudiants estrangièrs, e d’autras. Çò que se passa aicí resulta de la politica de desengatjament economic de l’estat dins l’ensenhament superior, menada desempuèi de temps. En 1999, lo procès de Bolonha a impausat a las universitats europèas de nòrmas de rendabilitat e de competitivitat. En França, çò darrièr dins aquel sens es la lei de la ministra Fioraso, dins la continuitat de la lei LRU (libertat e responsabilitat de las universitats) del governament precedent. L’objectiu es l’aplicacion d’un foncionament managerial a las universitats, a l’imatge del d’una entrepresa. D’ara enlà las facultats se pòdon pas pus permetre de faire de deficit. Dins aquesta logica, las inegalitats de finançament dins l’ensenhament superior se van agravar, van destacar de pòls universitaris pus importants e prestigioses que d’autres e totes seràn en concurréncia. Seràn favorizadas pas que las filièras mai interessantas per las grandas entrepresas. Ara, los estudiants que devon trapar una sortida professionala a sos estudis van deure aquerir de competéncias utilizablas, emplegablas per las entrepresas. L’universitat vendrà solament un luòc de formacion professionala, non pas per faiçonar d’esperits critics, mas per faiçonar de salariats de bon manejar. A l’ora d’ara certanas universitats an ja de filièras de finançadas per de gròssas entrepresas (Montpelhièr 2). A Pau Valèri los estudiants accèptan pas aquela reforma e s’organizan per lutar. La mobilizacion comencèt a la fin de setembre amb l’e-mail de la presidéncia de la facultat, enviat a l’ensemble dels estudiants e dels personals, per los avisar de las mesuras budgetàrias que serián votadas en decembre per l’annada 2014-2015. Las primièras assembladas generalas foguèron organizadas, atal coma de manifestacions a Montpelhièr, amb lo sosten de mai d’una organizacion sindicala. La darrièra assemblada generala, lo dimècres 9, votèt la cauma a travèrs del blocatge dels corses una setmana de temps. Lo blocatge a permés d’organizar d’accions, d’informar los estudiants, los liceans e los autres montpelhierencs, e fin finala de descunhar la situacion puèi qu’ara la ministra Fioraso se’n preocupa de bon. Aquel movement a tanben permés de tornar dinamizar de lutas localas coma la dels salariats de Sanofi, e espèra entraïnar las autras facultats francesas, tanben ja en mobilizacion, que subisson las mesmas mesuras. Espèra, pus amplament, contribuir a aviar una revòlta contra las mesuras d’austeritat que tòcan tota la populacion. Un apèl a una jornada de mobilizacion universitària, al nivèl nacional, es estat lançat pel dijòus 14.

Los marcadors de la Cultura Occitana

Tots qu’avem mei o mens consciéncia de l’existéncia d’aquesta Comunautat “dau sud”. *En delà de la quita lenga, lo que viatja hòra Occitània non triga pas de sentir que la nòsta pensada colectiva s’eslunha a la mesura de la Geografia.Tot au long de l’istòria, -aqueth sentit d’Òc - se torna trobar, de temps en quan, dens la volontat de bastir un espaci comun: serà los “òmis de nòste lengatge” daus trobadors o la crotz de las sèt estelas daus felibres eca. *La causa damòra de tròp au nivèu dau sentit, per pas díser dau sentiment, per constituir la -basa teorica de la definicion d’un espaci occitan-: es una recerca que nos ajudaré bravament, e nos balharé solide una tropa d’arguments navèths, que non pas de destrigar dens l’istòria -o meilèu las istòrias- coma dens lo present, los marcadors de la cultura occitana. Aurem atau una apròcha scientifica:Òbra scientifica mes tanben òbra collectiva, la recerca seré l’ocasion de se tornar trobar. *En camin, solide descubrirem una tropa d’idèias navas d’aufrir aus que defenen l’identitat locau atau que i tròbin una reconeishença locau rasseguranta e de préner plaça dens l’airau occitan shens aver de se renegar. *L’inclusion i seré naturau e la vista localista arrecularé d’autant.Dau medish biais, poirem bastir un argumentari de cap au public en generau, davant l’evidéncia, tota persona onèsta se pausa chic per soscar.D’aqueste trabalh gessiré solide un ram de rasons navèras -de défener la cultura occitana-: se sabem çò que sem, sauràm mei aisiment çò que volem.E perqué pas prepausar la medisha causa per la lenga -benlèu se hèi dejà?- . *Mei lèu que non pas d’atacar la diferéncia dialectala, perqué pas assajar de trobar çò de comun e atau de definir una “comunautat linguistica” occitana que digun ne’n poiré contestar l’unitat en tot guardar la diversitat.Se poiré atau dessenhar un encastre lingüistic on cadun trobaré plaça shens aver de se renegar: dau locau cap a l’universau. *En aqueste nivèu, se pòt ajustar una vista estrategica coneishuda de longa, mes mei que jamei d’actualitat. Per aver una escadença d’estar entenuda, l’accion culturau d’Òc diu, sola, respóner a tau o tau besunh dau public o au mens i respóner milhor que los autes. *Una estrategia qu’an plan comprés tots los defensors de las idelogias alternativas, que que siin, daus integristas au moviment daus bonets roges e que pareish mei o mens inevitabla (medish s’a còps, las limitas eticas son lèu encontradas..Atau avem de trobar plaça dens lo malhum sociau -e la recerca teorica nos i ajudarà bravament-, una plaça que digun aucupa encara o que podem aucupar milhor. *La Cultura Occitana vasuda iremplaçabla.D’aquí una exigéncia de qualitat totjorn mei grana, que sovent dens lo passat avem cresut de remplaçar per la paraula militanta.De cap a un monde que cambia, avem de tornar soscar l’estrategia nòsta: aquò supausa, a còps, de las causidas dolorosas.

Arrestatz de manipular l'occitan al Païs Valencian.

L’associacion d’occitanofils valencians Òc-Valéncia de promòure la separacion lingüistica e de far mal a l’occitan. Avèm pas d’autre remèdi que de respondre en onor a la vertat e per l’onor del nòstre collectiu. *Se sap que lo País Valencian es una partida dels Païses Catalans e que lo valencian es una varietat de la lenga catalana, es lo dògma sus lo qual basa sa lectura de la realitat valenciana: los valencians seriam nacionalament catalans -tant se volèm coma se volèm pas-,lo “valencian” seriá un dialècte del “catalan” -tant se volèm coma se volèm pas- e lenga seriá egala a nacion -tant se volèm coma se volèm pas- E ponch, coma se se tractava de la Santissima Trinitat. E mai, segon el, aquela partida del valencianisme que ten pas coma objectiu d’integrar los valencians dins los Païses Catalans seriá fòrça minoritària, pas ges dinamica o, dirèctament, meritariá pas solament lo nom de valencianisme. *Sumien apièja sa tèsi de “la catalanitat del País Valencian” sus cinc autors que nomena “los grands intellectuals valencians”: Rafael Ninyoles, Lluís Aracil, Joan Fuster, Josep Guia e Carles Martí. Ignòra totes los autres intellectuals que, dempuèi la naissença del valencianisme fins a l’actualitat, serián pas tan grands pel fach d’aver pas defendut que los valencians sèm catalans. *Aquela desconeissença tan granda de la societat valenciana s’acompanha d’una vision tergiversada de çò que pensam, disèm e fasèm los occitanofils valencians. Per tota persona que conesca nòstra activitat, acusar l’associacion Òc-Valéncia d’èsser de secessionistas lingüistics e de far mal a l’occitan es una afirmacion absurda que nonmàs.

La Nació Occitània en la Nació Catalonha (2014)

En 2014 lo Congrès de l’AIEO se tendrà en Catalonha. *Serà donc lo primièr còp qu’aquel rescontre scientific aurà luòc dins un endrech ont l’occitan es lenga oficiala. En efièch, l’occitan es oficial dins tot lo Principat de Catalonha dempuèi 2006, e o èra ja a la Val d’Aran dempuèi 1990. *Lhèida, que prepausa a l’ora d’ara los sols estudis occitans de l’Estat espanhòl, aurà l’escasença de venir lo ponch de rescontre dels occitanistas dins un moment estrategic, que i festejarem lo quart de sègle de l’oficializacion de la lenga occitana dins la Val d’Aran, los uèch cents ans de la Batalha de Murèth (que ne finiguèt amb lo sòmi de bastir una unitat politica occitanocatalana), los cinc cents ans del Tractat del Plan d’Arrem e los sèt cents ans de la signatura de la Querimònia, que restaquèt d’una faiçon definitiva un territòri occitan –la Val d’Aran– a la Corona d’Aragon. *Dins un contèxte que Catalonha i agacha tornar-mai Euròpa e que las identitats se tornan definir, lo vesinatge occitan es estrategic e ven una question de mai en mai actuala.Los rapòrts de Lhèida e de son universitat amb lo domeni occitan son totjorn estats constants e estreches. *Istoricament, las Tèrras de Ponent son estadas un luòc de passatge entre Catalonha e Occitània, mas tanben un refugi per de nombroses occitans pendent plusors epòcas istoricas. N’es una pròva la preséncia d’estudiants e de professors d’origina occitana dins l’ancian Estudi General. En fach, lo desvolopament bas-medieval de Lhèida s’es produch dins un rapòrt estrech amb las tèrras occitanas. La cançon Au país de Lerida nos rapèla, d’un autre costat, que quitament lo cavalièr gascon qu’inspirèt Dumas per son D’Artanhan, participèt mai tard al sètge de la vila. *Lhèida es la capitala administrativa del sol territòri occitan de l’Estat espanhòl, la Val d’Aran. Es tanben la vila que i abotisson las aigas de la Noguèra Palharesa, la ribièra qu’es nascuda dins lo Plan de Beret, dins la comuna del Naut Aran, pas luènh de la sorsa de Garona, lo flume que se geta dins l’Ocean Atlantic a Bordèu. *Enfin, Lhèida aculhís de nombrosas iniciativas ligadas a l’occitan, non solament universitàrias, mas tanben dins los encastres dels mèdias o de l’edicion. A l’ora d’ara, la capitala interiora de Catalonha deu èsser la vila ont se publica mai de libres en occitan en defòra del territòri occitan. Qui sap s’es per aquò que, en davançant l’istòria, l’escrivan aranés mai important, Jusèp Condò (1867-1919), comencèt a Lhèida sa carrièra literària? *Es evident que 2014 dobrís una novèla estapa per Catalonha e per l’occitan en cò nòstre, e donc tanben per la recèrca sus la lenga e la literatura occitanas. Es ora de far lo bilanç en çò que concernís la filologia: de saber çò qu’avèm e de far lo ponch sus mai d’una question, mas tanben de dessenhar de novèlas perspectivas per anar plan luènh dins l’avenidor.

Una reunificació jamai realitzada entre catalan e occitan

Aquò empacha pas que de contactes entre occitan e catalan se son mantenguts. Fòrça occitans anèron viure e trabalhar dins los Païses Catalans pendent lo Regim Ancian. Fòrça catalans s’installèron en Occitània al sègle XX. Dempuèi lo sègle XIX, occitanistas e catalanistas entretenon de relacions coralas. Als sègles XIX e XX, d’unes que i a assagèron de restaurar una unitat occitanocatalana. Certans catalanistas revendiquèron per lo catalan lo nom de lemosin (llemosí) e lo Felibritge occitan creèt una seccion en Catalonha. Catalan e occitan, malgrat l’escart creissent, an gardat de formas fòrça similaras. Seriá donc tecnicament possible d’inventar una nòrma e un estandard comuns al servici d’una granda lenga “occitana” inclusent lo catalan. Si que seriá possible. Mas aquò s’es pas fach. La dinamica culturala es restada devesida, amb la Renaissença Occitana d’un costat e la Catalana de l’autre. Las doas renaissenças an pas fusionat. Degun a pas reüssit a installar una dinamica comuna, ni una nòrma comuna, ni un sentiment de lenga comuna, ni solament un sentiment de nacion comuna. Al contrari, los sègles XIX e XX an ben gravat de vias separadas: La Renaissença Occitana espandiguèt la nòrma mistralenca (pro afrancesada) a partir de 1854, amb lo sosten del Felibritge. Aquela nòrma s’espandiguèt dins tot l’occitan a la fin del sègle XIX. E cal ben constatar que s’adoptèt pas jamai en catalan. Al començament del sègle XX, lo grand lingüista occitanista Juli Ronjat (mòrt en 1925) constatava que lo catalan aviá un foncionament definitivament separat de l’occitan. Lo catalan creèt sa nòrma pròpria en 1913 amb Fabra e l’IÈC. Aquela nòrma s’adaptèt al catalan valencian en 1932 amb las nòrmas de Castelhon. En vint ans, tot l’espaci catalan l’aviá generalizada definitivament. En 1934, un manifèst d’intellectuals catalans, menats per Pompeu Fabra, declarèt solemnament que lo catalan èra una lenga pròcha mas distinta de l’occitan (“Desviacions en els conceptes de llengua i pàtria”, tèxt publicat dins las revistas Òc e La Veu de Catalunya). L’argumentari detalhat d’aquel manifèst me sembla fòrça contestable. Pasmens reflectís la realitat: i a ben un desvolopament social separat entre catalan e occitan. En 1935, Loís Alibèrt publiquèt sa Gramatica occitana amb lo sosten dels catalanistas. Amb aquel libre fondèt l’actuala nòrma classica de l’occitan. I combinèt l’eiretatge de la grafia classica (en retorn progressiu al sègle XIX e sustot dempuèi 1890), de solucions inspiradas de la nòrma catalana e mai qualques traches de la nòrma mistralenca. Dins l’introduccion de sa gramatica, Alibèrt desirava que lo catalan se reïntegrèsse dins una granda lenga occitana mas constatava qu’èra dificil. Dins los ans 1950-1960, la nòrma classica d’Alibèrt finiguèt de se generalizar a l’ensemble dels dialèctes occitans (malgrat un antinormisme irresponsable que retarda la vida normala de l’occitan... e que constatam quasi pas en catalan). Dos espacis, doas dinamicas, doas lengas bessonas Al nivèl sociologic, las doas lengas son donc institucionalizadas de manièra plan distinta. I a ben un espaci lingüistic occitan que fonciona, amb una nòrma classica comuna e amb una rèsta de nòrma mistralenca, dins un espaci occitan ben delimitat. Las autoritats sancionan aquela realitat en fasent de l’occitan (nomenat aital) una lenga oficiala en Aran, una lenga legalament protegida dins las Valadas e a La Gàrdia, e una matèria d’ensenhament dins l’estat francés. E aquela dinamica de foncionament s’estend pas jamai al catalan. En parallèl, i a ben un espaci lingüistic catalan, que fonciona tanben —e melhor—, amb una nòrma comuna aplicada dins un espaci ben delimitat. Aquel catalan normat es oficial dins lo Principat, al País Valencian e en las Balearas, es legalament protegit a L’Alguer e es una matèria d’ensenhament en Catalonha Nòrd. E aquela dinamica de foncionament s’estend pas jamai a l’occitan.

Lo Govèrn de Catalonha a fach lo rapòrt de las lengas.

Lo govèrn de Catalonha a fach lo rapòrt de compliment de la Carta Europèa de las Lengas Regionalas o Minoritàrias-.Se rapòrta l’estat de las lengas catalana e occitana, e se denóncia de marridas politicas lingüicidas *Lo govèrn de Catalonha ven de publicar un rapòrt de seguiment de la Carta Europèa de las Lengas Regionalas o Minoritàrias a respècte del catalan e l’occitan. Aquel rapòrt l’an mandat al govèrn de l’estat espanhòl per que l’incluga dins lo memorandum que deu presentar al Comitat d’Expèrts del Conselh d’Euròpa. *Lo rapòrt del govèrn catalan denóncia qualques obstacles per l’aplicacion de la Carta, dont l’impacte de la crisi economica e la consequenta davalada de sosten economic a las lengas, o los atacs del Tribunal Constitucional espanhòl contra l’Estatut d’Autonomia de Catalonha e contra la Lei de l’Occitan, Aranés en Aran. Se denóncia tanben las mesuras dels govèrns autonomics aragonés, valencian e balear contra la lenga catalana e lo projècte estatal de lei de l’educacion. *Aquel document analisa tanben las donadas sus la situacion de las lengas catalana e occitana e expausa la politica de la Generalitat de Catalonha. *La Carta Europèa de las Lengas Regionalas o Minoritàrias intrèt en vigor en Espanha en 2001. Los estats que l’an ratificada devon mandar un rapòrt sus son aplicacion cada tres ans. Dempuèi l’aprobacion de l’Estatut de Catalonha, en 2006, cal tanben raportar sus l’occitan, pr’amor qu’es lenga oficiala en Catalonha e protegida al meteis nivèl que lo catalan. *Sus la pagina 143 del rapòrt se pòt legir que se conselha al govèrn espanhòl de facilitar la creacion d’un jornal en aranés, e se soslinha l’existéncia de Jornalet.

Lo Govèrn Catalan impedirà pas quese debane un vòte.

Artur Mas,President de Catalonha ditz que se los araneses vòlon decidir lor avenir, lo govèrn catalan empedirà pas que se debane un vòte.Lo president de Catalonha faguèt aquelas declaracions ièr en Aran, e demandèt a Espanha que faguèsse çò meteis amb Catalonha Lo president de la Generalitat, Artur Mas, a dich que Catalonha trabalharà per qu’Aran contunhe d’èsser dins Catalonha, mas se los araneses vòlon decidir lor avenir, lo govèrn catalan empedirà pas que se debane un vòte. “Aquela actitud qu’a Catalonha amb Aran, la deuriá aver Espanha amb Catalonha”, çò apondèt. Lo president catalan faguèt aquelas declaracions ièr dissabte a l’estacion d’esquí de Vaquèira-Beret -escrivon Baqueira-Beret-, ont participèt a la reünion annala de l’Associacion Catalana de las Estacions d’Esquí e Activitats de Montanha. Artur Mas aprofechèt l’escasença per sosténer aquel sector estrategic dels Pirenèus.

Calandreta,un mejan de melhor parlar francés...?

Fa quauque temps ja que quicòm me tafura amb las Calandretas e las classa bilingüas. *L’espelison de calandretas novelas e de seccions bilingüas de pertot me deuriá confortar dins mon sentit que l’occitan a pres un buf novel e qu’a pas encara donat son darrièr badalh! E pr’aquò! En legissent los articles de premsa, en espinchant menimosament los reportatges vidèo dels sits Internet consacrats al bilingüisme siá publics de l’Educacion Nacionala, siá associatius de las Calandretas, me podi pas empachar de sentir un cèrt malèstre en escotar las justificacions dels inspectors o ensenhaires a prepaus d’aquel quite bilingüisme. *M’expliqui, l’argument promièr es quasi totjorn que l’enfant aurà de capacitats mentalas mai desvolopadas que s’èra estat calat monolingüe, que seriá melhor que la mejana dels escolans amb las matematicas e que poiriá aisidament passar a d’autres lengas, latinas en general e mai a l’anglés en particular, que capitarà sens problemas totis los examens. *Per contra, quand te dison –e t’o dison pro sovent– que lo bilinguisme occitan-francés permet de melhor connoisser lo francés… ieu, n’en tombi de cuol, que cresiái, ieu que la toca promièira èra de salvar l’occitan en lo fasent viure perque qualque jorn tornesse èsser (re)apropriat per los estatjants del país, que fuguèsson natius o forastièrs! *La tòca finala estent de segur de far desaparéisser l’occitan, qu’èra tengut per una empacha al progrés. Ce sembla que, cinquanta ans après, siam encara estofegats per la vergonha e l’autocensura, butats a minimisar lo moviment de reconquista de nostra cultura. *Se demoram vergonhoses de se, serà lèu Occitània, lo relarg de la Francofonia ont s’i parlarà lo francés mai blos del Mond! Alara, viste viste, s’abriva lo relòtge del temps, e cal causir, aqueste còp, entre l’assimilacion amb replec esfregit e xenofòb jacobin , e lo reviscol assumit d’una Occitània pluriculturala, viventa e conviviala del paratge. Se contunhon los occitanistas, de s’excusar d’obrar per lo reviscol de lor país e de sa cultura en s’amagar darrièr l’excusa de l’utilitarisme pedagogic, serà un cop de mai una escasença de perduda,-una de mai, i sem accostumats!-, mas aqueste còp, serà la darrièira.