Una reunificació jamai realitzada entre catalan e occitan

Aquò empacha pas que de contactes entre occitan e catalan se son mantenguts. Fòrça occitans anèron viure e trabalhar dins los Païses Catalans pendent lo Regim Ancian. Fòrça catalans s’installèron en Occitània al sègle XX. Dempuèi lo sègle XIX, occitanistas e catalanistas entretenon de relacions coralas. Als sègles XIX e XX, d’unes que i a assagèron de restaurar una unitat occitanocatalana. Certans catalanistas revendiquèron per lo catalan lo nom de lemosin (llemosí) e lo Felibritge occitan creèt una seccion en Catalonha. Catalan e occitan, malgrat l’escart creissent, an gardat de formas fòrça similaras. Seriá donc tecnicament possible d’inventar una nòrma e un estandard comuns al servici d’una granda lenga “occitana” inclusent lo catalan. Si que seriá possible. Mas aquò s’es pas fach. La dinamica culturala es restada devesida, amb la Renaissença Occitana d’un costat e la Catalana de l’autre. Las doas renaissenças an pas fusionat. Degun a pas reüssit a installar una dinamica comuna, ni una nòrma comuna, ni un sentiment de lenga comuna, ni solament un sentiment de nacion comuna. Al contrari, los sègles XIX e XX an ben gravat de vias separadas: La Renaissença Occitana espandiguèt la nòrma mistralenca (pro afrancesada) a partir de 1854, amb lo sosten del Felibritge. Aquela nòrma s’espandiguèt dins tot l’occitan a la fin del sègle XIX. E cal ben constatar que s’adoptèt pas jamai en catalan. Al començament del sègle XX, lo grand lingüista occitanista Juli Ronjat (mòrt en 1925) constatava que lo catalan aviá un foncionament definitivament separat de l’occitan. Lo catalan creèt sa nòrma pròpria en 1913 amb Fabra e l’IÈC. Aquela nòrma s’adaptèt al catalan valencian en 1932 amb las nòrmas de Castelhon. En vint ans, tot l’espaci catalan l’aviá generalizada definitivament. En 1934, un manifèst d’intellectuals catalans, menats per Pompeu Fabra, declarèt solemnament que lo catalan èra una lenga pròcha mas distinta de l’occitan (“Desviacions en els conceptes de llengua i pàtria”, tèxt publicat dins las revistas Òc e La Veu de Catalunya). L’argumentari detalhat d’aquel manifèst me sembla fòrça contestable. Pasmens reflectís la realitat: i a ben un desvolopament social separat entre catalan e occitan. En 1935, Loís Alibèrt publiquèt sa Gramatica occitana amb lo sosten dels catalanistas. Amb aquel libre fondèt l’actuala nòrma classica de l’occitan. I combinèt l’eiretatge de la grafia classica (en retorn progressiu al sègle XIX e sustot dempuèi 1890), de solucions inspiradas de la nòrma catalana e mai qualques traches de la nòrma mistralenca. Dins l’introduccion de sa gramatica, Alibèrt desirava que lo catalan se reïntegrèsse dins una granda lenga occitana mas constatava qu’èra dificil. Dins los ans 1950-1960, la nòrma classica d’Alibèrt finiguèt de se generalizar a l’ensemble dels dialèctes occitans (malgrat un antinormisme irresponsable que retarda la vida normala de l’occitan... e que constatam quasi pas en catalan). Dos espacis, doas dinamicas, doas lengas bessonas Al nivèl sociologic, las doas lengas son donc institucionalizadas de manièra plan distinta. I a ben un espaci lingüistic occitan que fonciona, amb una nòrma classica comuna e amb una rèsta de nòrma mistralenca, dins un espaci occitan ben delimitat. Las autoritats sancionan aquela realitat en fasent de l’occitan (nomenat aital) una lenga oficiala en Aran, una lenga legalament protegida dins las Valadas e a La Gàrdia, e una matèria d’ensenhament dins l’estat francés. E aquela dinamica de foncionament s’estend pas jamai al catalan. En parallèl, i a ben un espaci lingüistic catalan, que fonciona tanben —e melhor—, amb una nòrma comuna aplicada dins un espaci ben delimitat. Aquel catalan normat es oficial dins lo Principat, al País Valencian e en las Balearas, es legalament protegit a L’Alguer e es una matèria d’ensenhament en Catalonha Nòrd. E aquela dinamica de foncionament s’estend pas jamai a l’occitan.